Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư và Chuyển đổi số
Từ hơn 1 năm trở lại đây, tại Việt Nam, những thuật ngữ như « Cách mạng công nghiệp lần thứ tư » (quen gọi tắt là « Cách mạng 4.0 »), « Công nghiệp 4.0 », « Chuyển đổi số », « Quốc gia khởi nghiệp », ... được lan truyền rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, được thảo luận sôi nổi trên các mạng xã hội và diễn đàn trực tuyến, được các nhà lãnh đạo quốc gia nhắc nhiều lần trong các diễn văn, phát biểu và đương nhiên, trở thành mối quan tâm ngày càng sâu sắc của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam trước ngưỡng cửa hội nhập và nền kinh tế tri thức toàn cầu hóa không thể cưỡng lại.
Trước tiên là khái niệm « Cách mạng công nghiệp lần thứ tư » (The Fourth Industrial Revolution) (CM 4.0). Nói một cách dễ hiểu thì CM 4.0 có thể được mô tả như là « sự ra đời của một loạt các công nghệ mới, kết hợp tất cả các kiến thức trong lĩnh vực vật lý, kỹ thuật số, sinh học, và ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực, nền kinh tế, các ngành kinh tế và ngành công nghiệp. Nổi lên ở trung tâm của cuộc cách mạng này là những đột phá công nghệ trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, robot, Internet vạn vật, xe tự lái, công nghệ in 3D, công nghệ nano, v.v... ».
Chuyển đổi số (Digital Transformation, viết tắt DX) không phải là một thuật ngữ mới. Nó đã được nói tới từ trước khái niệm CM 4.0 khá lâu. Tuy nhiên từ khoảng 2 năm trở lại đây, thuật ngữ này được nhắc lại nhiều trên thế giới và trong bối cảnh CM 4.0, nó mang ý nghĩa mới so với khái niệm trước đó. Ngày nay, chúng ta cần hiểu Chuyển đổi số không phải đơn thuần là việc số hóa hay làm nội dung số mà nó « bao hàm tất cả hoạt động sử dụng công nghệ và những tiến bộ của nó cho việc cải tiến chiến lược kinh doanh, mô hình, hoạt động, sản phẩm, tiếp cận marketing, mục tiêu, vv... Chuyển đổi số là một quá trình đầu-cuối (end-to-end process) bao gồm mọi hoạt động kinh doanh từ khởi xướng, thực hiện và đánh giá ». Hoặc theo một định nghĩa cô đọng hơn « Chuyển đổi số là quá trình tái sản xuất các sản phẩm, quy trình và chiến lược trong một tổ chức bằng cách tận dụng các công nghệ hiện tại».
>>> Xem thêm các thông tin hữu ích tại t3h.edu.vn
Chuyển đổi số được coi là con đường tất yếu cho mọi doanh nghiệp và tổ chức để có thể hòa nhập và phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới CM 4.0. Thật vậy, theo ý kiến của các chuyên gia hàng đầu thế giới mà chúng tôi thu thập được đều thống nhất đánh giá những lợi ích mà chuyển đổi số sẽ đem lại cho Doanh nghiệp là như sau:
- Tăng hiệu quả công việc
- Cho phép ra quyết định nhanh hơn
- Mở rộng khả năng tiếp cận khách hàng
- Nâng cao sự hài lòng của khách hàng
- Để tăng lợi nhuận và ROI
PMNM và Chuyển đổi số trên thế giới
PMNM hay nói rộng hơn Nguồn mở (NM) có quan hệ thế nào với Chuyển đổi số?
Chỉ với một lệnh tìm kiếm trên Google với từ khóa « open source digital transformation », chúng tôi đã thu được hơn 4,3 triệu tin, bài trên Internet có chứa các từ khóa này. Điều đó nói lên phần nào mối liên quan mật thiết giữa NM và Chuyển đổi số. Ngay từ trang đầu danh sách đã có những tựa đề hầu như nói lên tất cả (tạm dịch)
- « Nguồn mở là cảm hứng cho chuyển đổi số »
- « Nguồn mở đang dẫn đường cho chuyển đổi số, theo đánh giá của các doanh nghiệp hàng đầu »
- « Nguồn mở là nguồn động lực cho chuyển đổi số
- « Dẫn dắt chuyển đổi số cho khu vực công thông qua nguồn mở »
- « Tại sao nguồn mở đang dẫn dắt chuyển đổi số ? »
- « Giải pháp chuyển đổi số - Lộ trình nguồn mở »
- « Nguồn mở nằm ở lõi quá trình chuyển đổi số của bạn »
Trong khuôn khổ tham luận này, chúng tôi không làm nghiên cứu tổng hợp tài liệu mà chỉ xin dừng ở việc tóm tắt ý kiến đánh giá của các chuyên gia làm việc tại các hãng PMNM hàng đầu thế giới (MongoDB, IBM, RedHat, Alfresco, Rackspace, …) trả lời cho câu hỏi trên đây.
Thứ nhất, các chuyên gia đều thống nhất ở quan điểm mô hình phát triển nguồn mở là rất phù hợp với chuyển đổi số vì những ưu điểm: phát hành nhanh, thử nghiệm nhanh với công nghệ mới, tận dụng sức mạnh cộng đồng, qui trình mở và trong suốt, văn hóa chia sẻ, hợp tác, …
Thứ hai, các chuyên gia đều thống nhất cho rằng PMNM là phương tiện tốt nhất cho quá trình chuyển đổi số. Những ưu điểm nổi trội của PMNM được thể hiện rõ hơn bao giờ hết khi được sử dụng trong quá trình chuyển đổi số tại các cơ quan và doanh nghiệp. Sau đây là một số đánh giá tiêu biểu :
- Miễn phí bản quyền là một ưu thế quan trọng vì qui trình mua sắm dài, tốn kém và nhiều thủ tục. Hơn nữa tiền mua giấy phép tiết kiệm được có thể dùng cho những khoản chi tiêu khác cho quá trình chuyển đổi số ;
- Khả năng chỉ có của PMNM : doanh nghiệp có thể tận dung được kỹ năng không chỉ từ đội ngũ nhân sự IT của mình và của hãng cung cấp phần mềm mà còn từ cộng đồng ;
- Tốc độ đổi mới, sáng chế vượt trội của PMNM so với PM đóng: nguyên lý « hễ ở đâu có nhu cầu về một công cụ là thể nào cũng có ai đó bắt tay làm việc để tạo ra nó » luôn đúng ;
- An toàn, an ninh cao: mã nguồn được công khai tạo điều kiện cho cộng đồng hỗ trợ soi và sửa lỗi nhanh chóng và hiệu quả hơn hẳn PM đóng ;
- Tính linh hoạt của nguồn mở cho phép người dùng tự do thêm bớt tính năng, định dạng lại, tích hợp và phát triển lại nền tảng của mình đên khi thấy phù hợp và phục vụ khách hàng tốt hơn ;
- Nguồn mở chuyển dịch với tốc độ của sự đổi mới số và nó dẫn dắt sự thay đổi và đổi mới vì lợi ích của trải nghiệm số ;
- Mã nguồn mở cho các nhà phát triển cơ hội nhanh chóng tạo mẫu và xây dựng ứng dụng đáp ứng các tình huống kinh doanh quan trọng ở quy mô lớn. Sử dụng phần mềm nguồn mở cho phép họ tích hợp dữ liệu thời gian thực, tìm kiếm và phân tích vào các ứng dụng của mình, các công ty có thể thực sự chuyển đổi trải nghiệm số cho người dùng cuối và khách hàng của mình ;
- Việc áp dụng nhanh chóng các công nghệ nguồn mở trong các tổ chức đã mang lại hiệu ứng mạng lưới về độ tin cậy trong các khả năng phục hồi, mở rộng, chi trả và thích ứng của nguồn mở. Những đặc điểm này có ý nghĩa quan trọng không chỉ đối với công nghệ nguồn mở mà còn là những yếu tố cần thiết cho sự chuyển đổi số thành công trong kinh doanh. Có một mối tương quan mạnh mẽ giữa mô hình mã nguồn mở và mô hình kinh doanh số. Hai mô hình cùng song bước ;
- Nguồn mở đã làm giảm đáng kể chi phí phát triển các nền tảng số mới đang dẫn dắt quá trình chuyển đổi này. Bản chất cộng tác của mã nguồn mở không chỉ dừng ở các nhà phát triển xây dựng và chia sẻ mã nguồn, mà chia sẻ toàn bộ nền tảng cơ sở hạ tầng phát triển theo tốc độ riêng của nó. Sự tiến triển nhanh chóng này của công nghệ đã tạo ra các mô hình kinh doanh hoàn toàn mới và các nền tảng đang chiếm ưu thế trong nền kinh tế của chúng ta ;
- Những hãng công nghệ dẫn đầu về nền tảng số theo giá trị thị trường: Google, Amazone, Facebook, cả Apple đã được hưởng lợi và nhờ ơn chủ yếu từ PMNM. Microsof gần đây cũng đã phải thừa nhận thực tế này và tham gia đóng góp cho PMNM ;
- Danh sách các nền tảng mới dẫn dắt quá trình chuyển đổi kỹ thuật số đang gia tăng bao gồm cả các thương hiệu tiêu dùng như Nike, các hãng khổng lồ sản xuất như GE và các ngân hàng như Deutsche Bank. Tất thảy đều nhờ ơn rất nhiều từ nguồn mở trong quá trình chuyển đổi số của mình. Thực tế là mỗi thành phần mà họ sử dụng chuyển dịch theo tốc độ nhanh của riêng mình có nghĩa là các công ty này có thể chuyển dịch nhanh hơn ;
- Nhóm phát triển sử dụng công cụ/công nghệ nguồn mở không bị ràng buộc bởi qui trình làm việc truyền thống sẽ có thể thử nghiệm nhanh và nếu chẳng may thất bại sớm, có thể chuyển ngay sang một tiếp cận khác không kèm theo chí phí và rủi ro có thể làm nản lòng người như trong qui trình đổi mới truyền thống ;
- Trong thế giới chuyển đổi số ngày nay, mỗi doanh nghiệp đều là một doanh nghiệp dữ liệu được vận hành bởi công nghệ nguồn mở. Nguồn mở là tiêu chuẩn với thế hệ GitHub của các nhà phát triển phần mềm làm việc với nguồn mở lâu năm.
Trong một báo cáo điều tra dành cho CIO của hãng Forester tháng 4/2016 có tiêu đề « Nguồn mở thúc đẩy chuyển đổi số Doanh nghiệp » đã nhấn mạnh 2 điểm mà các CIO phải ghi nhớ như sau:
- Mã nguồn mở là một phần thiết yếu của Chiến lược Công nghệ Kinh doanh : Khi các doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ của họ để hỗ trợ các nỗ lực nhằm giành, phục vụ và duy trì khách hàng, các công cụ và ứng dụng mã nguồn mở đóng một vai trò quan trọng trong việc giảm bớt sự khóa trói, tăng sự nhanh nhẹn và thúc đẩy thay đổi theo cách mà các dự án công nghệ được xem xét, giám quản, và giao nộp kết quả.
- Ngày nay các nhà cung cấp công nghệ truyền thống đi bằng nguồn mở : Quan điểm khuôn mẫu của các dự án nguồn mở được hình thành và phân phối bởi các nhà phát triển đơn độc đã qua lâu rồi. Ngày nay, những người chơi chính trong thị trường phần mềm doanh nghiệp như Hewlett Packard Enterprise (HPE), IBM, Microsoft và Oracle đã cam kết nguồn tài chính và nhân lực đáng kể để đảm bảo rằng các dự án nguồn mở cơ bản phát triển và thành công.
Báo cáo này còn chỉ ra những thông tin ấn tượng như:
- 41% lãnh đạo doanh nghiệp nói rằng gia tăng sử dụng mã nguồn mở là một ưu tiên cao hoặc quan trọng cho năm 2016
- Các hãng công nghệ khổng lồ hợp tác trong các dự án PMNM : ngày nay, nhân viên được trả lương từ những các hãng công nghệ khổng lồ đang đóng góp phần lớn số mã nguồn trong các dự án PMNM lớn, theo các quy tắc và thủ tục do các quỹ hoặc tổ chức quản lý các dự án nay qui định - Apache Software Foundation, Linux Foundation, OpenStack Foundation và các tổ chức khác ;
- Các nhà đổi mới công nghệ đứng trên vai những người khổng lồ mã nguồn mở : Thay vì tạo lại các chức năng cơ bản không cần thiết, các nhóm dự án sẽ nhanh chóng dành thời gian, tiền bạc và sự chú ý đến tạo sự khác biệt cho sản phẩm của mình trên nền những PMNM cơ bản vững vàng.
- Ngay cả các chính phủ lo sợ rủi ro cũng thúc đẩy các chính sách thân thiện với nguồn mở : Để giảm sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp giải pháp đóng đắt đỏ và khuyến khích phát triển nhanh hơn và mở hơn các dịch vụ mới, các chính phủ trên khắp thế giới đã nhanh chóng một cách đáng ngạc nhiên tạo ra những chính sách ưu đãi cho các giải pháp nguồn mở.
- Fortune 50 cũng không làm ngơ với mã nguồn mở : Các nhà phát triển doanh nghiệp báo cáo sử dụng rộng rãi công cụ mã nguồn mở trong nhiều lĩnh vực công nghệ. Không có ai không dùng Linux rộng rãi, 12 trong Fortune 50 đã dùng OpenStack, 8 đã dùng Cloud Foundry, Chef và Pupet là những công cụ không thể thiếu, v.v...
PMNM và Chuyển đổi số tại Việt Nam
Ỏ Việt Nam, theo quan sát của chúng tôi, quá trình chuyển đổi số đã và đang âm thầm diễn ra. Sự phát triển và phổ biến của các mạng xã hội, sự phát triển của thương mại điện tử, các mạng 3-4G, chính phủ/chính quyền điện tử, dịch vụ công trực tuyến, thanh toán trực tuyến, nộp thuế trực tuyến, thông quan trực tuyến, Uber, Grab, v.v... là những dấu hiệu cho thấy chúng ta đã và đang bị cuốn theo xu thế chuyển đổi số không thể cưỡng lại của thế giới.
(T3H là đơn vị đào tạo nhân sự chất lượng cao theo yêu cầu doanh nghiệp)
Tuy nhiên, chúng tôi cũng quan sát thì thấy phần lớn tổ chức và doanh nghiệp Việt Nam dường như còn chưa nắm được chuyển đổi số là gì và ý thức được tầm quan trọng của nó để có chiến lược thích ứng phù hợp. Chỉ có một số doanh nghiệp lớn về CNTT như CNC, FPT, VNG theo chúng tôi được biết đã có nhận thức và đề xuất chiến lược về chuyển đổi số. Các tổ chức và doanh nghiệp không phải CNTT hình như vẫn quan niệm việc này không liên quan hoặc chưa liên quan đến mình. Rõ ràng đây là vấn đề « nâng cao nhận thức » cần được đẩy mạnh trong các tổ chức, các trường Đại học và các doanh nghiệp của tất cả các ngành nghề.
Cộng đồng nguồn mở Việt Nam, đặc biệt là các thành viên của VFOSSA đã bắt đầu tìm hiểu và có ý thức về tầm quan trọng của chuyển đổi số cũng như vai trò quan trọng của PMNM cho quá trình này từ hơn 1 năm trước đây. Việc chúng tôi phối hợp với Vụ CNTT, Bộ TT&TT đề xuất « chuyển đổi số » là chủ đề trọng tâm cho Hội thảo quốc gia PMNM năm nay là một minh chứng cho sự quan tâm của chúng tôi cho chủ đề « nóng » này.
Một trong những đóng góp của cộng đồng PMNM Việt Nam cho quá trình chuyển đổi số đã được giới thiệu tại Hội thảo này năm ngoái. Đó là PMNM OpenCPS, phần mềm lõi dịch vụ công trực tuyến « made in Vietnam » phục vụ trực tiếp cho việc xây dựng chính phủ điện tử theo NQ 36a. Một số kết quả ứng dụng PM này sẽ được đề cập trong một tham luận của Bộ GTVT trong phần 2.
Trong năm 2017 cũng đã chứng kiến sự ra đời của một cộng đồng mở về Internet kết nối vạn vật (IOCV) do Viện Tin học doanh nghiệp, VCCI, chủ trì. IOCV đã nhanh chóng có trên 40 thành viên doanh nghiệp. Cách đây đúng một tuần tại Hội nghị IOCV lần thứ hai đã chứng nhận 3 giải pháp sử dụng công nghệ IoT dành cho trang trại nông nghiệp thông minh đã được ứng dụng thực tiễn ở mức sản xuất và 1 giải pháp ở mức chứng minh khả thi. Các giải pháp này đều là sự hợp tác giữa các thành viên IOCV và dựa theo mô hình nguồn mở, công khai, chia sẻ.
VFOSSA hiện đang có gần 60 thành viên doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực CNTT. Tất cả các DN thành viên VFOSSA đều có sản phẩm/dịch vụ là PMNM hoặc sử dụng/dựa trên PMNM. Các sản phẩm/dịch vụ tương đối đa dạng: email, CMS/web, Tổng đài số, dịch vụ tin nhắn, CRM, ERP, viễn thông/Internet, GIS, phần mềm kế toán chuyên dụng, điện toán đám mây, chính phủ điện tử, số hóa, v.v... Tất cả những sản phẩm/dịch vụ này đều là những ứng viên tiềm năng phục vụ cho quá trình chuyển đổi số tùy theo nhu cầu của tổ chức và doanh nghiệp. Một số ít sản phẩm của các thành viên VFOSSA sẽ được giới thiệu tại Hội thảo này.
Trong Hội thảo này, một số giải pháp, sản phẩm PMNM hoặc dựa trên PMNM của các DN Việt Nam được giới thiệu trong phiên thứ 2 sẽ giúp cho các đại biểu đại diện tổ chức và doanh nghiệp tham dự hình dung được một phần khả năng của các DN Việt Nam trong việc hỗ trợ quá trình chuyển đổi số với PMNM, phương tiện tốt nhất cho quá trình này như các chuyên gia thế giới đã khẳng định. Chúng tôi để dành phần cho các diễn giả giới thiệu chi tiết.
>>> Xem thêm các thông tin hữu ích tại t3h.edu.vn
Thay cho lời kết luận
Chuyển đổi số là việc tất yếu phải làm với mọi tổ chức và DN nếu muốn tiếp tục tồn tại và phát triển bền vững. Quá trình chuyển đổi số đang diễn mạnh mẽ trên thế giới, với mọi ngành nghề và lĩnh vực của nền kinh tế.
PMNM đóng vai trò động lực và dẫn dắt quá trình chuyển đổi số. Các tổ chức và doanh nghiệp cần tận dụng tối đa những ưu thế của PMNM cho quá trình chuyển đổi số của mình.
Cộng đồng PMNM Việt Nam và VFOSSA đã ý thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số và vai trò động lực của PMNM trong quá trình này và đã và đang có những chuẩn bị bước đầu. Các tổ chức và DN Việt Nam cần sớm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của chuyển đổi số trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập, sớm đề ra chiến lược và lộ trình chuyển đổi số cho mình. Hãy tìm hiểu và tận dụng các đối tác cung cấp sản phẩm/giải pháp PMNM trong nước để phục vụ cho quá trình chuyển đổi số diễn ra hiệu quả và tiết kiệm. Nhân tố con người là yếu tố quyết định đến sự phát triển của chuyển động số. Trước ngưỡng cửa phát triển đó, Hệ thống đào tạo CNTT T3H là một trong những thành viên của CLB VFOSSA luôn đồng hành, hoạt động tích cực, tạo cầu nối đào tạo nhân sự chất lượng cao đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp trong cuộc cách mạng 4.0. Hiện nay, T3H đã và đang đào tạo khóa lập trình viên PHP và Android đây là nguồn nhân sự chất lượng cao đáp ứng theo yêu cầu của doanh nghiệp.
Mọi thông tin liên hệ hợp tác :
Điện thoại: 0968.749.288 (Mr Hiển)
Skype: hiendv.hn
(Theo CLB VFOSSA)